Met het prijsplafond voor energie moet de energierekening betaalbaar blijven

Het is de laatste tijd het gesprek van de dag: de hoogte van de energierekening. Voor veel huishoudens dreigen betalingsproblemen. De overheid stelt daarom een prijsplafond voor energie in en geeft een energiecompensatie voor de maanden november en december. Zo moet de energierekening betaalbaar blijven. Inmiddels is meer bekend over de plannen. We lichten ze hieronder uitgebreid voor je toe.

Update: lees hier ons blog over hoe het prijsplafond in detail werkt

Wat is precies het prijsplafond voor energie?

Simpel gesteld houdt het prijsplafond in dat er een maximumprijs gaat gelden voor gas en licht. Deze maximumprijs geldt tot een bepaalde drempel: die is voor gas vastgesteld op 1200 m³ en voor stroom op 2900 kWh op jaarbasis. Let dus op dat je voor alles wat je daarboven gebruikt, je wél het normale tarief betaalt. De drempels zijn overigens gebaseerd op het gemiddelde verbruik voor huishoudens.

Wat wordt het maximumtarief precies?

Het maximale tarief is vastgesteld op € 1,45 voor gas per m³ en € 0,40 voor stroom per kWh. Het plan was eerst om het maximum tarief voor gas op € 1,50 per m³ vast te stellen en voor stroom op € 0,70 per kWh. De vrees was dat dit ten koste zou gaan van verduurzaming. Bijvoorbeeld huishoudens met een warmtepomp, zouden dan veel geld aan stroom kwijt zijn. Daarom valt het maximum tarief voor stroom een stuk lager uit dan aanvankelijk de bedoeling was.

Hoeveel bespaart een gemiddeld huishouden door het prijsplafond voor energie?

De daadwerkelijke prijs die je voor energie gaat betalen verschilt per energiemaatschappij. Het kan ook per halfjaar, kwartaal of zelfs per maand verschillen, afhankelijk van je contract. Maar gemiddeld is volgens het kabinet een huishouden dat 1.200 kuub gas en 2.460 kWh elektriciteit verbruikt, in 2023 in totaal zo’n 2.500 euro voordeliger uit dan zonder prijsplafond.

Dat geldt ook voor huishoudens die zijn aangesloten op een warmtenet. Het kabinet koppelt het tarief van het warmtenet namelijk aan het prijsplafond voor gas. Het tarief is vastgesteld op 47,39 euro per gigajoule warmte. Overigens zijn de kabinetsplannen voor huishoudens met aansluiting op het warmtenet nog niet helemaal uitgewerkt, dat gaat de komende tijd gebeuren.

Hoe werkt het energieplafond bij een dynamisch tarief?

Een dynamisch tarief is een relatief nieuw type energiecontract, niet te verwarren met een variabel tarief. Een dynamisch tarief is rechtstreeks gekoppeld aan de inkooptarieven en wisselt bij elektriciteit per uur en bij gas per dag.

Klanten met een dynamisch energiecontract profiteren direct van een dalende energieprijs, maar zullen andersom ook direct geconfronteerd worden met een stijgende energieprijs. Het is in dat licht dan ook een risicovol contract aangezien je geen zekerheid hebt over je energietarief op langere termijn. Zelf het energietarief van morgen is dan onzeker.

Door het prijsplafond zouden de risico’s van een dynamisch contract tot op zekere hoogte wegvallen, maar het voordeel juist niet. Klanten profiteren dan bij een laag tarief nog steeds direct, maar bij een hoog tarief zou er nooit meer betaald moeten worden dan het prijsplafond. Hiermee zou een contract met dynamisch tarief zeer gunstig worden: wel de voordelen, maar risico’s vallen vrijwel weg.

Om een run op contracten met dynamisch tarief te voorkomen heeft het ministerie van Economische Zaken daarom bepaald dat het prijsplafond op maandbasis berekend moet worden en niet op uur- of dagbasis. Dit betekent dat alle tarieven in één maand eerst met elkaar verrekend moeten worden zonder prijsplafond. Hieruit komt dat een gemiddeld tarief, dit tarief is dan leidend voor het energieplafond. Komt dit boven het plafond uit, dan legt de overheid het verschil bij.

Ondanks dat een dynamisch tarief goed is voor de energietransitie, klanten worden immers gestimuleerd om het verbruik af te stemmen op het aanbod van energie, zegt het ministerie dat het prijsplafond niet bedoeld is om bepaalde marktpartijen te bevoordelen. Energiebedrijven die geen contracten met dynamisch tarief aanbieden zouden anders wellicht veel klanten zien vertrekken.

Lees hier meer over dynamische energiecontracten

Energiecompensatie in november en december

Het doorvoeren van administratieve wijzigingen heeft altijd wat tijd nodig. Organisaties moeten bijvoorbeeld de computersystemen aanpassen en testen. Het streven was in eerste instantie om het prijsplafond per 1 november in te laten gaan, maar dit bleek niet haalbaar. Het kabinet wil graag compenseren dat er dit jaar geen prijsplafond meer mogelijk is. Daarom krijgt elk huishouden in november en december een korting op de energierekening van 190 euro per maand, dus totaal 380 euro.

Deze korting ofwel compensatie wordt uitgekeerd via de energieleverancier. Het verschilt per leverancier hoe je deze krijgt, dit kan op één van de volgende manieren gebeuren:

• De energiekorting wordt wordt in één of twee keer op je rekening gestort in november en/of december.
• Het wordt in mindering gebracht op het termijnbedrag.
• Het wordt in mindering gebracht op de jaar- of eindafrekening.
• Het wordt in mindering gebracht op openstaande rekeningen of een betalingsregeling.
• Een combinatie van bovenstaande manieren, bijvoorbeeld een deel verrekend in november of december en een deel op de jaar- of eindafrekening.

Met de energiekorting hoef je ook in november en december niet in de kou te zitten.

Waarom kan energie nu opeens wel goedkoper?

Gas en - in iets mindere mate - stroom zijn nog steeds extreem duur. Energiebedrijven moeten dus waarschijnlijk de energie voor een hogere prijs inkopen dan de plafondtarieven. Dan lijden ze verlies en daarom vergoedt de overheid het verschil tussen de inkoopprijs en het plafond aan de energiebedrijven. Hoeveel precies is nog niet bekend, maar dat het gaat om grote bedragen is wel zeker. Waarschijnlijk tientallen miljarden euro’s. Die extra uitgaven wil het kabinet dan weer deels betalen vanuit de energiebelasting.

Extra energietoeslag voor de laagste inkomens

Het prijsplafond is niet de enige maatregel van het kabinet in de strijd tegen de hoge energieprijzen. Speciaal voor huishoudens met een laag inkomen is er een extra energietoeslag, een vast bedrag van 1.300 euro. Gemeenten keren dit uit. Naar verwachting gaat het om ongeveer een miljoen huishoudens. Het geld wordt in 2023 uitgekeerd, maar gemeenten mogen dit jaar alvast 500 euro voorschieten aan de huishoudens die het minst te besteden hebben.

Vaste, meerjarige contracten verplicht aanbieden

Doordat de prijzen de afgelopen tijd zo snel stegen, wilden energieleveranciers zoveel mogelijk van hun vaste contracten af. Ze boden geen nieuwe vaste contracten meer aan, nieuwe klanten konden alleen nog terecht voor een variabel contract. De reden hiervoor is dat energieleveranciers bij variabele contracten meer en sneller de prijzen kunnen aanpassen. Inmiddels heeft maar liefst 60 tot 70 procent van de Nederlanders een variabel energiecontract.

Energiebedrijven passen de variabele tarieven per half jaar, kwartaal of zelfs per maand aan. In de praktijk betekende dit de laatste maanden prijsstijging op prijsstijging. Minister Jetten van Klimaat en Energie wil daar een eind aan maken. Energieleveranciers krijgen binnenkort de verplichting om weer vaste, meerjarige energiecontracten aan te bieden. Het levert huishoudens langdurige zekerheid over de vaste energiekosten op.

BTW op energie gaat weer terug naar 21 procent

Het btw-tarief op de energiekosten van huishoudens was tijdelijk verlaagd. Sinds 1 juli 2022 was het 9 procent, maar dat gaat per 1 januari 2023 weer terug naar het oude niveau van 21 procent. Let op: het gaat om de btw over de energiekosten, dus niet over de energie zelf. De terugkeer naar het oude btw-tarief heeft gevolgen voor de variabele kosten voor zowel stroom als gas, zoals:

• De energiebelasting.
• Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie (ODE).
• De netbeheerkosten.

De exacte kosten verschillen per huishouden, maar het gaat over het algemeen om relatief kleine bedragen.

Vergoeding voor energieleveranciers

De energieleveranciers krijgen hun kosten vergoed voor het energieverbruik dat onder het plafond valt. Deze vergoeding moeten ze volledig inzetten om de energieprijzen voor hun niet-zakelijke klanten te verlagen. Ze mogen het geld dus niet ergens anders voor gebruiken. Het mes snijdt op deze manier aan twee kanten: de steun komt terecht bij de huishoudens en andere kleinverbruikers die het nodig hebben, en het kabinet voorkomt dat de energieleveranciers zelf in financiële problemen komen.

Wat kosten de energiemaatregelen het kabinet?

Het totale energie noodhulppakket inclusief het prijsplafond voor energie kost het kabinet behoorlijk wat geld. Blijven de energieprijzen op het huidige niveau, dan gaat het om zo’n 23,5 miljard euro. Dat is los van de eerder aangekondigde koopkrachtsteun van ongeveer 12 miljard euro. En dat zijn dan nog alleen nog maar de kosten voor tegemoetkoming van burgers. Daarnaast komt er ook voor het midden- en kleinbedrijf een regeling. Deze sector gebruikt relatief veel energie, denk bijvoorbeeld aan tuinders en bakkerijen.

De tegemoetkoming in energiekosten voor bedrijven moet het kabinet nog verder uitwerken. Maatregelen gaan niet eerder dan in de loop van 2023 in, maar er komen wel tussentijdse noodmaatregelen.

Meld je aan voor onze energie-alert!

Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rond de energiemarkt? En een seintje krijgen zodra energiebedrijven weer aantrekkelijke contracten met een vast tarief aanbieden? Meld je dan hieronder aan voor onze energie-alert.